Miedzyguzkowe a najbardziej dotylne położenia żuchwy
Miedzyguzkowe a niezwykle dotylne położenia żuchwy są również określane mianem położenia centralnego lub centralnego zwarcia. Brill określa je położeniami fizycznymi i więzadłowymi, uważając je za zakończenie mięśniowej i więzadłowej drogi przywodzenia żuchwy. Obecnie (2008) traktowane istnieje wyjątkowo określenie „zwarcie centryczne". Jako zwarcie centrycz-ne Kleinrok i wsp. określają „kontakty zębów w dotylnym położeniu zwarciowym (kontaktowym) żuchwy, w dużym zaguzkowaniu oraz na odległości poślizgu między tymi dwoma pozycjami żuchwy". Mięśniowa droga przywodzenia, zwana również nawykową, liczy na powolnym doprowadzaniu zębów dolnych do kontaktów okludalnych (zwarciowych) przy minimalnym wysiłku fizycznym. Mięśniowa droga przywodzenia rzuca się zwarciem zębów i stan ten wybierany jest jak mięśniowe położenie żuchwy. Danie to stanowi tożsame z położeniem, w jakim zęby przeciwstawne spotykają się w najgłębszym kontakcie (zaguzkowaniu). Określenie „maksymalne kontakty miedzyguzkowe" uwypukla stosunki anatomiczne, podczas gdy „kontaktowe położenie mięśniowe" naświetla aspekt fizjologiczny tego tegoż położenia. Tak dlatego obydwa te tytuły są synonimami.
Więzadłowa droga przywodzenia żuchwy stanowi toż droga, jaką żyją wyrostki kłykciowe w stawach skroniowo-żuchwowych od miejsca, które cieszą w sezonie mięśniowego położenia żuchwy, do najbardziej dotylnego, zwanego więzadłowym położeniem żuchwy, od jakiego z pomocy na warunki anatomiczne nie może przyjść żadne przesunięcie ku tyłowi. Jest obecne to ruch, który może ku tyłowi wykonać żuchwa z funkcji międzyguzkowej. Brill uważa, że ruch zamykania i rozwijania wykonywany przez wyrostki kłykciowe w sezonie drogi więzadłowej jest doskonałym ruchem zawiasowym.
Zarb i wsp., budując się na wcześniejszych pracach Posselta, Atwooda oraz kolejnych, określają centralne położenie żuchwy w styl bardziej wrażliwy, podając definicje czterech jej miejsc w konstrukcjach tego nazwania:
1. Miedzyguzkowe położenie - położenie, w którym składają maksymalne kontakty zębowe. Używanymi synonimami są: nawykowe położenie zwarciowe, okludalne położenie zębów, okluzja centralna.
2. Mięśniowe (kontaktowe) położenie - gra w sezonie, w jakim powstaje kontakt powierzchni okludalnych zębów po uniesieniu się żu-
chwy z dania spoczynkowego, z działaniem minimalnej aktywności fizycznej. Synonimy: kontaktowe (spoczynkowe) położenie, położenie centralne neuromięśniowe, położenie mięśniowe.
3. Dotylne położenie - stosunek żuchwy do szczęki siedzący w terminie końcowego ruchu zawiasowego wyrostków kłykciowych. Synonimy: końcowe położenie zawiasowe, położenie więzadłowe, relacja centralna żuchwy.
4. Dotylne kontaktowe położenie - kontaktowe położenie zębów mieszkające na wykonanie zawiasowego ruchu zamykania. Synonimy: centralne danie kontaktowe.
Jest wiele myśli i hipotez wyjaśniających lub objaśniających centralne zwarcie, ale - upraszczając zagadnienie - można dostać, że przekracza ono w sezonie końcowego ruchu zawiasowego osi łączącej wyrostki kłykciowe (głowy żuchwy), który ma miejsce na zakończenie przywodzenia żuchwy do szczęki.
Właśnie w piśmiennictwie fachowym stosowane są określenia Bauera i Gutowskiego, którzy dają położenie spoczynkowe, położenie maksymalnego zaguzkowania, czyli zwarcie nawykowe, oraz dotylne położenie zwarciowe żuchwy. Też jako danie zwarcia centralnego określają stan, w jakim danie maksymalnego zaguzkowania płaci się z dotyl-nym położeniem zwarciowym. Można więc przyjąć, że dotylne położenie zwarciowe żuchwy, maksymalne zaguzkowanie zębów oraz drogi poślizgu między tymi położeniami stawiają się na poznanie zwarcia ważnego czy centrycznego. Zwarciem ekscentrycznym wyraża się a wszystkie inne dania i przemieszczenia żuchwy będące przy kontaktach zębów przeciwstawnych (szczęki i żuchwy).
Jak może z ryciny 31, zasięg nawykowych ruchów żuchwy, w którym jest odgiyzanie kęsa pokarmowego, jest dość niski i istnieje tylko wycinek granicznych ruchów przywodzenia i odwodzenia żuchwy.
Dla celów praktycznych ważna jest reklama, że dotylne położenie żuchwy jest znacznie trwałą, powtarzalną jej pozycją oraz chyba wykonywać jako położenie wyjściowe przy ustalaniu centralnego zwarcia, zwłaszcza gdy brakuje oparcia na innych zębach. Należy też pamiętać, że dużo dotylne położenie żuchwy jest identyczne z położeniem międzyguzko-wym tylko u około 10% populacji. U innych 90% przy płynięciu z dania międzyguzkowego do najbardziej dotylnego występuje poślizg na powierzchniach guzków, zwany w piśmiennictwie slide in centric (Pos-selt, Beyron). W etapie tej pracy żuchwa przekłada się nieco do tylu i dołu, co stanowi spowodowane przez tzw. prowadzenie guzkowe zębów trzonowych i przedtrzonowych. Podczas ustalania centralnego zwarcia, po cofnięciu żuchwy do najbardziej dotylnej pozycji zwarciowej, należy pozwolić na drobny ruch ku przodowi i górze, tak by znalazła się ona w miejscu mięśniowym, u grupie ludzi najbardziej zbliżonym do pomieszczenia międzyguzkowego. Przeciętna odległość między najbardziej dotylnym położeniem a położeniem międzyguzkowym waha się w ścianach 0,5-1 mm.
Boczne ruchy żuchwy
Ruch wysuwania i usuwania żuchwy, jak i ruchy boczne, można dostrzec na poziomej płytce położonej w jednej szczęce, podczas kiedy w różnej umocowany jest skłonni pisak rejestrujący przesunięcia tylno--przednie i boczne. W warunkach prawidłowych pisak zarejestruje wykres o kształcie luku gotyckiego, którego wierzchołek będzie przekazywałeś najbardziej dotylne położenie żuchwy, a ramiona zasięg ruchów bocznych. Linia prosta uciekająca od wierzchołka pośrodku ramion luku będzie wyznaczała doprzednie wysunięcie żuchwy (ryc. 33).
Boczne ruchy żuchwy podejmują się od jej założenia międzyguzkowego lub najbardziej dotylnego i polegają raczej na huśtawkowym przekładaniu się po samej cesze i asymetrycznym ruchu rotacyjnym.
Strona, po której odbywa się jedzenie a w którą żuchwa się przesuwa, nosi nazwę strony pracującej, podczas gdy strona niemająca udziału w żuciu nosi
nazwę balansującej. Uczestniczy w tym zajęciu zwrócić uwagę, iż w odpowiednim, harmonijnym uzębieniu naturalnym po części balansującej zęby nie są w kontakcie.
Podczas bocznych ruchów żuchwy przemieszczeniu ulegają jej wyrostki kłykciowe (stawowe). Naukę ich położenia jest efektywna przy wykorzystaniu artykulatorów nastawianych indywidualnie, które umożliwiają na możliwie dokładne odtworzenie ruchów artykulacyjnych żuchwy. Wskazane są w tym obiektu informacje na fakt ustalania tzw. kąta Bennetta, jaki stanowi sporządzony przez płaszczyznę strzałkową i metodę poruszania się wyrostka stawowego (w projekcie na przestrzeń poziomą) czytaj dalej po części balansującej, w ciągu wykonywania ruchu bocznego. Przeciętna liczbę tego kąta wynosi około 15°.
Jak wcześniej wspomniano, na spacery boczne żuchwy dominujący wpływ wywierają mięśnie układu stomatognatycznego. Schematyczna rycina 32 dobrze ilustruje kierunek przemieszczeń żuchwy pod wpływem działania poszczególnych mięśni.
Ruchy żuchwy w układu do szczęki mają także nazwę ruchów artykulacyjnych. Ruchy żuchwy i artykulacja żuchwy są więc wzorami i obydwa te stwierdzenia potrafią stanowić stosowane w nomenklaturze stomatologicznej.